Monday, April 30, 2007

Mezbaha No. 5 - Slaughterhouse 5

Aysenaz Kurt Vonnegut ile ilgili bir seyler yazmis, benim de aklimda AhmetCihat'in tavsiye ettigi Kurt Vonnegut'un Mezbaha No. 5 adli romaniyla ilgili bir seyler yazmak vardi. Firsat bu firsat iki kelam da ben edeyim.

Kitapta zamandan kopuk, bagimsiz bir adamin (Billy Pilgrim) hayati anlatiliyor, olaylar 2. Dunya Savasi'nin sonunda Dresden'in bombalanmasi ekseninde donuyor. Billy Pilgrim zamanda yolculuk yapabilen, daha dogrusu kendi yasantisinda istedigi ana gidebilen, zamani duz bir cizgi gibi degil de daha ziyade katman olarak gorebilen bir adamdir, bunu da bir sureligine esir alindigi uzaylilardan, Tralfamadorlulardan ogrenmistir.

Kitabin konusuna bakip da "neymis bu kardesim", "boyle abidik gubidik kitap mi olur" demeyin efendim. Bundan 60 yil oncesi icin gecerli olup hala gecerliligini koruyan duruma ve bakis acisina cok saglam bir elestri getiriyor.

Kitapta bahsedilen cok ilginc fikirler var, birkacini elimdeki Turkce cevirisinden yazayım:

Billy'nin muayenehanesinde asili dua:

Tanrım,
Degistiremeyecegim seyleri kabul etmek için dinginlik,
degistirebilecegim seyleri degistirmek icin cesaret,
aradaki farki anlamak icin de bilgelik ihsan eyle bana.

Bilim kurgu yazari Kilgore Trout'un bir kitabinda uzaylilarin yaptigi Incil yorumu:

... Ama aslinda Inciller sunu ogretmekteydi:
Birini oldurmeden once, arkasinin saglam olmadigindan kesinlikle emin olun. Hadi gecmis olsun.

Tum bu Isa hikayelerindeki sakatlik, diyordu uzaydan gelen ziyaretci, Isa'nin pek oyle gorunmese de, aslinda "Evrendeki en kudretli varlığın oğlu" olmasidir. Okurlar bunu anliyorlardi, onun icin de carmiha gerilme olayina geldiklerinde dogal olarak soyle dusunuyorlardi:

Eyvah... linc etmek icin bu kez kesinlikle yanlis adami sectiler!

Ve bu dusunce beraberinde bir digerini akla getiriyordu: "Linc edilmesinde sakinca olmayan insanlar da var." Kim peki bunlar? Arkasi pek saglam olmayanlar. Hadi gecmis olsun.

Ve son olarak evrenin sonunu onceden bilen Tralfamadorlularin konuyla ilgili yorumu:

Pilot o dugmeye her zaman basti ve her zaman da basacak. Biz isine hicbir zaman karismadik, hicbir zaman da karismayacagiz. Cunku o an, bu sekilde yapilandirilmistir.

Yeter bu kadar gevezelik... En iyisi ben cekileyim kenara da ilgilenenler kitabi alip okusunlar. Stanley Kubrick agabeyimizin 2001: A Space Odyssey filmi ile ilgili dedigi gibi: "You're free to speculate as you wish about the philosophical and allegorical meaning of the film."

Kurt Vonnegut

11 Kasim 1922 - 11 Nisan 2007

Bu yazi vesilesiyle Kurt Vonnegut'un bundan 19 gun once oldugunu ogrenmis bulunuyorum, mekani cennet olsun. So it goes.

2 comments:

aysenaz said...

galapagos'u okuyunuz!

Diego said...

okuyalim tabi. ilim irfan nerede biz orada.